Zespół ogona końskiego jest zespołem objawów głównie neurologicznych, występujących w dolnym odcinku kręgosłupa w efekcie uszkodzenia struktur ogona końskiego.
Czym jest koński ogon?
Mianem ogona końskiego obejmuje się ostatnie nerwy odchodzące od rdzenia kręgowego wraz z nicią końcową oraz stożkiem rdzeniowym. Powstaje w efekcie wzrostu kręgosłupa na długość, czemu nie nadąża rdzeń kręgowy (rzekome wstępowanie rdzenia kręgowego). Nerwy te odchodzą od rdzenia skośne lub niemal równolegle do niego.
Zespół ogona końskiego – przyczyny
Zespół ogona końskiego może się rozwinąć w przypadkach przewlekłej choroby krążka międzykręgowego lub w efekcie ostrego wypadnięcia „dysku” po przeciążeniu lub urazie.
Do pozostałych przyczyn można zaliczyć:
- nowotwory;
- swoiste lub nieswoiste zapalenia;
- urazy komunikacyjne;
- nagłe szarpnięcie ciężkiego przedmiotu;
- złamanie osteoporotyczne.
Bardzo często przyczyną jest jednak masywna centralna przepuklina, która powoduje ucisk na wiele korzeni ogona końskiego. Najczęściej dochodzi do niego przy przepuklinach L1-L2, L3-L4 oraz L5-S1.
Zobacz również: Przepuklina kręgosłupa – rehabilitacja.
Zespół ogona końskiego – objawy
Zespół cechuje się bólem o charakterze rwy kulszowej, z ubytkowo narastającymi objawami neurologicznymi. Objawy zespołu ogona końskiego są zazwyczaj asymetryczne i obejmują:
- bóle korzeniowe, rzadziej rozlane – nasilają się m.in. podczas kaszlu czy śmiechu;
- wyraźne osłabienie siły mięśniowej w kończynach;
- osłabienie czucia powierzchniowego typu spodenki jeździeckie – w okolicy anogenitalnej;
- osłabienie lub brak odruchów kolanowych bądź skokowych;
- zaburzenia zwieraczy.
Głównym objawem urazu są zaburzenia dyzuryczne, w tym nietrzymanie lub zatrzymanie moczu oraz parcie na mocz. Dochodzi do tego zaburzenie czynności zwieraczy z wiotkością zwieracza odbytu. Ponadto odnotowuje się problemy z erekcją. Objawy dyzuryczne są spowodowane uszkodzeniem układu przywspółczulnego. Zwykle pojawiają się przy urazach wyższych pięter i niekoniecznie wiążą się z niedowładem kończyn dolnych.
Bardzo szybko obserwuje się narastający niedowład kończyn dolnych z osłabieniem siły mięśnia czworogłowego uda (osłabienie wyprostu stawu kolanowego), opadaniem stopy i osłabieniem wszystkich zginaczy oraz prostowników.
Zespół ogona końskiego – leczenie
W przypadku pojawienia się objawów porażennych (zespołu ogona końskiego) zalecana jest pilna diagnostyka obrazowa i operacja, optymalnie w ciągu 24 godzin od porażenia. Z kolei przewlekły zespół ogona końskiego jest wskazaniem względnym do leczenia operacyjnego.
Nie należy zapominać o rehabilitacji, której celem jest profilaktyka przykurczy mięśniowych, wzmacnianie siły mięśni czy zapobieganie infekcjom dróg moczowych. Zaleca się ćwiczenia czynne, czynno-bierne, izometryczne wzmacniające, a także zabiegi fizykalne. Nie należy ograniczać się wyłącznie do okolicy objawów, gdyż równie ważne są ćwiczenia ogólnokondycyjne czy obręczy kończyny górnej.
Polecane produkty:
Bibliografia
- Stępień A., Neurologia tom II, Wydawnictwo Medical Tribune, Warszawa 2014.
- Stępień A., Neurologia tom III, Wydawnictwo Medical Tribune, Warszawa 2015.