Wady serca to szeroka grupa wrodzonych bądź nabytych nieprawidłowości anatomicznych budowy mięśnia sercowego. Najczęściej obejmuje obecność nieprawidłowych połączeń między jamami serca lub dużymi naczyniami, a także błędną budowę i funkcję zastawek serca. Wrodzone wady serca obecne są już od chwili urodzenia, natomiast te nabyte mogą rozwinąć się w dowolnym momencie życia.
Wrodzone wady serca
Szacuje się, że wrodzone wady serca pojawiają się u 1% żywych noworodków. Są konsekwencją niewłaściwego rozwoju embrionalnego lub braku przekształcenia prawidłowej struktury poza wczesny etap embrionalny. Składają się na to czynniki genetyczne i środowiskowe. Wrodzone wady serca znacznie częściej pojawiają się u dzieci, których matki w okresie ciąży:
- chorowały na niektóre choroby wirusowe, zwłaszcza różyczkę;
- przyjmowały niektóre leki, takie jak np. witamina A czy sole litu;
- nadużywały alkoholu;
- miały nieuregulowaną cukrzycę, padaczkę lub toczeń rumieniowaty układowy.
Wrodzone wady serca są niekiedy nieodłączną składową chorób genetycznych, jednak przyczyny ich powstawania nie są znane. Mowa o takich chorobach jak np. zespół Downa czy zespół Edwardsa. Do najczęściej diagnozowanych wrodzonych wad serca możemy zaliczyć następujące:
- ubytek przegrody międzykomorowej lub międzyprzedsionkowej;
- przetrwały przewód tętniczy;
- anomalia Ebsteina;
- tetralogia Fallota;
- wspólny pień tętniczy;
- zarośnięcie zastawki trójdzielnej;
- nieprawidłowe przyłączenie żył płucnych;
- trylogia Fallota;
- choroba Eisenmengera;
- zespół hipoplazji lewego serca.
Wykazano, że wrodzone wady serca są drugą co do częstości przyczyną zgonów noworodków w Polsce, tuż po chorobach okresu okołoporodowego.
Nabyte wady serca
Nabyte wady serca najczęściej stanowią konsekwencję przebytego zapalenia wsierdzia lub choroby reumatycznej, rzadziej natomiast konsekwencję bakteryjnego zapalenia wsierdzia czy zapalenia wsierdzia w przebiegu tocznia układowego rumieniowatego. Do przyczyn niezapalnych zalicza się np. idiopatyczne wapnienie pierścienia ścięgnistego zastawki mitralnej, co wpływa na jej niezapalną niedomykalność, a następnie na jej zwężenie. Coraz częściej diagnozuje się nabyte wady serca powstałe w przebiegu zmian zwyrodnieniowych związanych wraz z wiekiem. Przykładowymi nabytymi wadami serca są między innymi:
- zwężenie zastawki mitralnej lub zastawki aortalnej;
- niedomykalność zastawki mitralnej lub zastawki aortalnej;
- zespół wypadania płatka zastawki mitralnej.
Tego typu patologie negatywnie wpływają na jakość życia, mogąc go skracać. Dlatego pacjent powinien jak najszybciej udać się do lekarza i podjąć odpowiednie leczenie.
Diagnostyka
Wady mięśnia sercowego, bez względu na rodzaj czy lokalizację, można zdiagnozować wykonując badania obrazowe. Podstawowym jest ECHO serca, pozwalające na uwidocznienie jam serca, zastawek i osierdzia. Badanie RTG klatki piersiowej pozwala na ocenę położenia, wielkości oraz kształtu serca, z kolei test hiperoksji wykonuje się zazwyczaj u noworodków, aby określić przyczynę pojawiającej się u nich sinicy. Badaniami uzupełniającymi są EKG oraz cewnikowanie serca (metoda inwazyjna).
Wady serca – leczenie
Leczenie wad serca może być jedynie chirurgiczne, a wszelkie czynności opierają się na przywróceniu prawidłowej anatomii mięśnia sercowego, co z kolei przekłada się na jego właściwą funkcję. Przykładowo, w przypadku wad zastawkowych wykonuje się komisurotomię lub wszczepienie sztucznej zastawki. Bardzo ważne jest, aby (bez względu na rodzaj operacji) wykonać korekcję jeszcze przed rozwinięciem się wtórnego nadciśnienia płucnego. Diagnostyką i leczeniem wad serca zajmuje się lekarz kardiochirurg, jednak pacjentowi zaleca się pozostanie pod stałą opieką lekarza kardiologa już po przebyciu operacji chirurgicznej.
Polecane produkty:
Bibliografia
- Ciepłucha A., Wrodzone wady serca u dorosłych – wytyczne ESC 2020 w praktyce lekarza rodzinnego w 2021 r., Lekarz POZ, 6/2020.
- Kózka M., Perek M., Łudzik K., Wiedza i postawy rodziców dzieci z rozpoznaną wadą serca, Problemy Pielęgniarstwa, 2/2009.
- Skalski J., Kołcz J., Kardiochirurgia dziecięca, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2020.
Last Updated on 30 maja 2024 by Kamil Maka