Obojczyk (łac. clavicula) jest mocną kością długą kształtu wygiętej litery S. Należy do kości obręczy kończyny górnej i stanowi wyraźną granicę między szyją, a klatką piersiową. Łączy łopatkę i mostek. Mimo że jest to kość długa, nie posiada ona jamy szpikowej, bądź jest bardzo niewielka.
Obojczyk – położenie
Obojczyk biegnie obustronnie od górnego końca mostka. Gdy ramię luźno zwisa znajduje się ona stosunkowo poziomo. Dalej biegnie w kierunku poprzecznym i lekko ku tyłowi, przed pierwszym żebrem i ponad nim, przylegając ostatecznie swym końcem bocznym do wyrostka barkowego łopatki.
Ciekawostką jest, że u osób z silnie rozbudowanym kośćcem klatki piersiowej oraz mocnym umięśnieniem, koniec boczny obojczyka unosi się nieco ku górze. W przypadku astenicznej budowy ciała koniec ten opada ku dołowi.
Zobacz również: Ruchomość klatki piersiowej.
Obojczyk – budowa anatomiczna
Każdy obojczyk składa się z części środkowej oraz dwóch końców:
- przyśrodkowego (skierowanego do mostka);
- bocznego (barkowego; skierowanego ku łopatce).
W większości obojczyk zbudowany jest z istoty gąbczastej, pokrytej warstwą istoty zbitej. Jest ona szczególnie gruba w części środkowej obojczyka.
Obojczyk wykazuje dużą zmienność osobniczą pod względem wielkości, masywności czy kształtu. Krzywizny nieraz są bardzo wyraźne, a czasem słabo zaznaczone. Różnice te wiążą się między innymi z płcią.
Część środkowa
Część środkowa w odcinku przyśrodkowym jest wygięta do przodu, w bocznym zaś do tyłu. Powierzchnia górna części środkowej obojczyka leży pod skórą i mięśniem szerokim szyi. Między kością, a wspomnianym mięśniem biegnie kilka gałązek skórnych splotu szyjnego.
Do powierzchni górnej przyczepiają się dodatkowo mięśnie:
Między przyczepami tych mięśni znajduje się przestrzeń, gdzie kość jest najcieńsza i to właśnie w tym miejscu najczęściej dochodzi do jej złamania.
Powierzchnia dolna obojczyka jest wypukła, a przy końcu mostkowym delikatnie chropowata. Tam przyczepia się więzadło żebrowo-obojczykowe. Dalej, nieco bocznie, biegnie podłużna bruzda, do której przyczepia się mięsień podobojczykowy.
Bocznie od tego rowka znajduje się kolejne chropowate pole, w którym wyróżnić można guzek stożkowaty i kresę czworoboczną. Obie struktury były dawniej objęte wspólną nazwą guzowatości kruczej, gdyż są miejscem przyczepu więzadła kruczo-obojczykowego.
Koniec przyśrodkowy
Koniec mostkowy obojczyka jest zgrubiały i kończy się mniej więcej trójkątną, nieco siodełkowato zakrzywioną powierzchnią stawową mostkową. Pokryta jest ona chrząstką włóknistą, która z kolei przylega do wcięcia obojczykowego mostka.
Do powierzchni dolnej tego mostka przyczepia się część obojczykowa mięśnia mostkowo-gnykowego.
Koniec boczny
Koniec barkowy jest spłaszczony w kierunku od góry do dołu i kończy się bocznie owalną, słabo wypukłą powierzchnią stawową pokrytą chrząstką włóknistą. Łączy się ona z powierzchnią stawową wyrostka barkowego łopatki.
Zobacz również: Kości kończyny górnej.
Rozwój obojczyka
Część środkowa rozwija się na podłożu tkanki łącznej jako kość okładzinowa. Oba końce z kolei zawiązują się na podłożu chrzęstnym.
Obojczyk należy do najwcześniej kostniejących kości, ponieważ już w szóstym tygodniu życia płodowego w części środkowej pojawiają się dwa punty kostnienia. Dodatkowo, w wieku 17-20 lat na końcu mostkowym obojczyka pojawia się jeszcze jeden punkt kostnienia w postaci blaszki nasadowej. Zrasta się on z trzonem kości w 20-24 roku życia.
Złamanie obojczyka
Złamanie tej struktury kostnej często towarzyszy przede wszystkim wypadkom komunikacyjnym bądź urazom mechanicznym (np. upadek z wysokości). Jednocześnie może dojść np. do uszkodzenia tętnicy podobojczykowej bądź splotu ramiennego, ponieważ struktury te biegną bardzo blisko kości.
Zobacz również: Złamanie obojczyka – przyczyny, objawy, leczenie.
Polecane produkty:
Bibliografia
- Ignasiak Z., Janusz A., Jarosińska A., Anatomia człowieka, Wydawnictwo AWF Wrocław, Wrocław 2002.
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.